Ο όρος Χατζής, αραβικά Χάτζι, απαντάται εθιμικά ως προσωνύμιο χριστιανών, αλλά και μουσουλμάνων, σημαίνοντας το προσκύνημα που έχει κάνει αυτός που το φέρει, στον ιερό τόπο της θρησκείας του.
Η λέξη χατζής προέρχεται από το αραβικό «χατζ» που σημαίνει «στέκομαι μπροστά σε μια θεότητα σε ιερό μέρος» ή «ταξίδι σε ένα ιερό μέρος».
Το προσωνύμιο Χατζής, στη θρησκεία μας, δίδεται εθιμοτυπικά σε όποιον πηγαίνει να προσκυνήσει στους Αγίους Τόπους και «βαπτιστεί» στον Ιορδάνη ποταμό.
Βεβαίως, δεν είναι υποχρεωτικό για κάποιον να λέγεται Χατζής για αυτό τον λόγο. Ωστόσο, είναι μια ένδειξη για κάποιον ότι έχει πάει εκεί. Μάλιστα, παλαιότερα που ήταν δύσκολες οι μετακινήσεις, το να πάει κάποιος στους Αγίους Τόπους ήταν πραγματικός «άθλος».
Για αυτό και ήταν κατι ως «τίτλος τιμής» για τον προσκυνητή.
Ως προσωνύμιο το Χατζής τίθεται, λοιπόν κατ΄ έθιμο προ του ονόματος του κάθε Ορθόδοξου Χριστιανού που επισκέπτεται τους Αγίους Τόπους και που βαπτίζεται στον Ιορδάνη ποταμό, αποτελώντας παράλληλα νόμιμο λόγο εθιμικού δικαίου αλλαγής του επιθέτου των απογόνων του προσκυνητή.
Έχουν δε σημειωθεί πολλές τέτοιες αντικαταστάσεις επιθέτων. Π.χ. ένας χριστιανός που ονομάζεται Ανδρέας επισκέπτεται τους Αγίους Τόπους και όταν επιστρέφει προσφωνείται Χατζηανδρέας. Τα παιδιά του, που ενδεχομένως έφεραν το επίθετο Ανδρέου, μπορούν να το αντικαταστήσουν με το Χατζηανδρέου.
Ανεξάρτητα από την επιστολογραφία σε εμπορικές κυρίως επιγραφές (ταμπέλες) προς περιορισμό του ονόματος αντί Χατζής τίθεται το ενδεικτικό Χ» προ του επιθέτου, αν και στις ημέρας μας το έθιμο αυτό τείνει να σβήσει.
