Αιώνια Πατρίς
Επανάσταση 1821

Κλέμεντ Χάρις: Ένας Άγγλος συνθέτης που πέθανε ηρωικά για την Ελλάδα (Βίντεο)

Η ΕΕΦ αποτίνει φόρο τιμής στον Κλέμεντ Χάρις (Clement Hugh Gilbert Harris) (8 Ιουλίου 1871 – 23 Απριλίου 1897), ο οποίος πολέμησε ως ήρωας και πέθανε για την ανεξαρτησία της Ελλάδας στον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897. Ο Κλέμεντ Χάρις ήταν ένας πλούσιος και χαρισματικός Αγγλoς πιανίστας και συνθέτης.

Γεννήθηκε στο Λονδίνο (Wimbledon) και σπούδασε εσωτερικός στο Harrow. Στη συνέχεια σπούδασε μουσική στη Γερμανία (Φρανκφούρτη), όπου ήταν μαθητής της Clara Schumann (συζύγου του συνθέτη Robert Schumann). Ήταν φίλος του Oscar Wilde και του Siegfried Wagner (γιού του διάσημου συνθέτη Richard Wagner και εγγονού του πιανίστα / συνθέτη Franz Liszt), ο οποίος αποφάσισε να επιλέξει καριέρα μουσικού και συνθέτη χάρη στην ενθάρρυνση του Χάρις.

Κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού στην Ασία, ο Χάρις σχεδίασε το «Paradise Lost», βασισμένο στο ομώνυμο έργο του Milton, το σημαντικότερο συμφωνικό του ποίημα. Το έργο ολοκληρώθηκε το 1895 και εκτελέστηκε εκείνη την χρονιά στο Bad Homburg της Γερμανίας, παρουσία του Πρίγκηπα της Ουαλίας, του βασιλιά του Βελγίου, και διάφορων μεγάλων Δουκών και Δουκισσών. Η Αγγλική πρεμιέρα πραγματοποιήθηκε το 1905 στο Birmingham Town Hall, οκτώ χρόνια μετά το θάνατο του Χάρις.

Ο Κλέμεντ Χάρις ήταν ένας ενθουσιώδης θαυμαστής του ελληνικού πολιτισμού. Ταξίδεψε στην Ελλάδα και έμαθε Ελληνικά το 1896 στην Κέρκυρα. Στη συνέχεια, στο ξέσπασμα του ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897, οργάνωσε ένα σώμα μισθοφόρων για να αγωνιστεί για την ανεξαρτησία της Ελλάδας. Μετέβη στην ηπειρωτική Ελλάδα με τον εισαγγελέα της Κέρκυρας, Κυργύσιο, σε πλοίο γεμάτο πυρομαχικά που προοριζόταν για το μέτωπο στην Ήπειρο. Το πλοίο αγκυροβόλησε περίπου δύο χιλιόμετρα από τα κατεχόμενα από την Τουρκία σύνορα και ο Χάρης πήγε στην Άρτα, όπου φώναξε υπερήφανος κατά την είσοδό του στρατόπεδο των Ελλήνων: «Άγγλος Φιλλέλλην!», υπό τις ζητωκραυγές του πλήθους.

Στις 5 Απριλίου 1897, ο Χάρις έγραφε: «Φυσικά, ενεργώ από ελεύθερη επιλογή. Κανένας δεν με έπεισε να θέσω τη ζωή μου στην υπηρεσία των Ελλήνων · μάλλον οι καλοπροαίρετοι φίλοι με εμπόδισαν μέχρι τώρα να κάνω την προσφορά μου […] Το βήμα που κάνω μπορεί να φαίνεται σαν μια πράξη τρέλας σε πολλούς. Για μένα που έχω εξετάσει διεξοδικά το ζήτημα, αυτό είναι το λιγότερο που μπορεί να κάνει ένας έντιμος άνθρωπος για μια χώρα που αποζητά την ελευθερία της στο όνομα του σταυρού και η οποία προσβάλλεται και παρεμποδίζεται από κάθε μία από τις λεγόμενες πολιτισμένες δυνάμεις».

Ο ποιητής Λορέντζος Μαβίλης έγινε φίλος του Κλέμεντ Χάρις.

Κατά τη διάρκεια της παρουσίας του στην Ελλάδα, έγραψε στη μητέρα του, Elizabeth Rachel Harris: «Αγαπητή μητέρα, είμαι τώρα εντελώς στο στοιχείο μου, μακριά από όλες τις άχρηστες υποχρεώσεις της σύγχρονης κοινωνίας, και το απολαμβάνω στο έπακρο».

Μια από τις τελευταίες φωτογραφίες του Κλέμεντ Χάρις πριν από το θάνατό του.

Σε μία από τις επιστολές του προς την ετεροθαλή αδελφή του Siegfried Wagner, την Daniela Thode, έγραψε στις 9 Απριλίου 1897 τα εξής: «Ποιος ξέρει αν θα συναντηθούμε ξανά … Δεν θέλω να ανταλλάξω τη θέση μου με τίποτα στον κόσμο, αν και γνωρίζω καλά τους τοπικούς κινδύνους, ελπίζω μόνο ότι οι Έλληνες θα κερδίσουν τον πόλεμο, το οποίο φαίνεται τώρα αναπόφευκτο και αν δεν επιστρέψω, τουλάχιστον θα ξέρετε ότι έδωσα τη ζωή μου για την ελευθερία ενός λαού για τον οποίο έχω μάθει να εκφράζω τον θαυμασμό μου, και ότι εγώ, όπως τα παιδιά που με την πάροδο του χρόνου γίνονται ευγενείς και σπουδαίοι άντρες και άξιοι κληρονόμοι των ιστορικών προγόνων τους, θα τιμήσω τη χώρα».

Σκοτώθηκε στις 23 Απριλίου 1897 σε ηλικία 25 ετών.

Η μονάδα του Χάρις προσεγγίσθηκε από τουρκικά στρατεύματα, τα οποία παρουσιάσθηκαν ως Έλληνες Ηπειρώτες, χαιρετώντας τους στρατιώτες και τους συντρόφους του Χάρις. Οι Τούρκοι μπήκαν στο στρατόπεδο, προσέγγισαν τη μονάδα του Χάρις και άνοιξαν πυρ εναντίον τους, ξεκινώντας τη μάχη στα Πέντε Πηγάδια στην Ήπειρο. Ο Χάρις οργάνωσε την υπεράσπιση της μονάδας και πολέμησε ως ήρωας. Αν και τραυματίστηκε νωρίς την ημέρα εκείνη, ο Χάρις αρνήθηκε να εγκαταλείψει τη θέση του, ακόμη και όταν πολλοί από τους συναδέλφους του άρχισαν να υποχωρούν από τις θέσεις τους. Έμεινε εκεί και πέθανε πολεμώντας, προσφέροντας ένα παράδειγμα ηρωισμού.

O Χάρις ετάφη στο νεκροταφείο της Αγγλικανικής Εκκλησίας του Αγίου Παύλου στην Αθήνα. Μια πλάκα στην εκκλησία μνημονεύει τον Κλεμέντ Χάρις.

Η οικογένεια του Χάρις έμαθε για όλα αυτά πολύ αργότερα. Οι London Times ανέφεραν στις 22 Μαΐου 1897: «Οι συγγενείς του κ. Κλέμεντ Χάρις, που τραυματίσθηκαν σε μάχη με τα Ελληνικά στρατεύματα στην Ήπειρο, έλαβαν αυθεντικά νέα για το θάνατό του στις 23 Απριλίου στην Pente Pigadia».

Η ΕΕΦ έχει στη συλλογή της μια επιστολή που έστειλε ο αδελφός του Χάρις από την Αθήνα, για να ενημερώσει τους φίλους του στην Αγγλία για το θάνατο του και την τοποθέτηση αναμνηστικής πλάκας στην Αγγλικανική Εκκλησία του Αγίου Παύλου στην Αθήνα.

Χάρις (Walter B.) χειρόγραφη επιστολή προς τον «Αγαπητέ κ. Bowen», 3pp., folio, Αθήνα, 28 Δεκεμβρίου 1900, «Σας γράφω για να σας ενημερώσω για μια τελετή που έλαβε χώρα εδώ σήμερα και η οποία δεν μπορώ παρά να αισθάνομαι ότι θα ενδιέφερε την κοινότητα του Harrow. Αφορούσε την έγερση πλάκας στην Αγγλική εκκλησία που έχει αναγερθεί στη μνήμη του αδελφού μου Clement, ο οποίος …σκοτώθηκε στα Πέντε Πηγάδια στις 23 Απριλίου 1897, αγωνιζόμενος για τα δίκαια της Ελλάδας».

Ο θάνατος του Χάρις τιμήθηκε από τον Γερμανό ποιητή Stefan George στο ποίημα «Πέντε Πηγάδια» στη συλλογή του Der siebente Ring (Ο έβδομος δακτύλιος). Ο Stefan George (1868-1933), ήταν ένας επιφανής Γερμανός ποιητής, εκδότης και μεταφραστής.

Κατά τη διάρκεια της ζωής του, ο Κλέμεντ Χάρις συνέθεσε αξιοσημείωτα κομμάτια για πιάνο, όπως το Il Penseroso e L’Allegro (από το έργο του Milton), ειδύλλια για βιολί, πιάνο και κλαρινέτο, για τσέλο και πιάνο και τραγούδια.

Η Ελλάδα τίμησε τη μνήμη του Κλέμεντ Χάρις με πολλούς τρόπους. Δεκαετίες μετά το θάνατό του δημοσιεύθηκαν ακόμη και καρτ ποστάλ με το πορτρέτο του. Το συμφωνικό ποίημα του Χάρις «Paradise Lost» εκτελέσθηκε επανειλημμένα στην Ελλάδα. Πρώτη φορά το 1937 στο αρχαίο Ωδείο της Αθήνας. Το 1999 εκτελέσθηκε στο Μέγαρο Μουσικής στην Αθήνα με την Ορχήστρα Χρωμάτων υπό τον Μίλτο Λογιάδη.

Μπορείτε να ακούσετε μια εκτέλεση του Paradise Lost:

Τα ημερολόγια του Χάρις εκδόθηκαν στη Γερμανική γλώσσα από τον μελετητή του Stefan George, Claus Bock.

Παραθέτουμε από το ημερολόγιό του Χάρις το ακόλουθο απόσπασμα:

“Die meisten freien Nachmittage verbrachte ich in der Bibliothek. Ein anderer Lieblingsaufenthalt war der Kirchhof. Ich mag mich besinnen, wie ich einmal auf dem-selben Stein, auf dem schon Byron gesessen und geträumt hatte, Tränen der Schwermut vergoss und wie dabei im Herzen die Sehnsucht erwachte, auch mein Name möge meinem Vaterland dereinst Ruhm und Ehre erwerben.”

(Eλεύθερη μετάφραση: «Τα περισσότερα από τα ελεύθερα απογεύματα μου τα πέρασα στη βιβλιοθήκη. Μια άλλη αγαπημένη παραμονή μου ήταν το νεκροταφείο, θυμάμαι ότι κάποτε έριξα δάκρυα μελαγχολίας στην ίδια πέτρα στην οποία είχε καθίσει ο Λόρδος Βύρων και ονειρευόταν, και πόσο αυτό ξύπνησε στην καρδιά μου την επιθυμία να μπορέσει το όνομά μου κάποια μέρα να αποκτήσει φήμη και δόξα για τη χώρα μου.»)

Το 1922-23 ο Siegfried Wagner συνέθεσε το συμφωνικό ποίημα Glück (Χαρά) ως μνημείο του Χάρις.

Μπορείτε να ακούσετε μια εκτέλεση του Glück:

Σχετικά Άρθρα

Στη δολοφονία του Συνταγματάρχη Ψαρρού κρύβεται η παράνοια της ελληνικής πολιτικής πραγματικότητας – Οι δολοφόνοι του τιμώνται ως ήρωες

Αιώνια Πατρίς

O Μάρκος Μπότσαρης και η μάχη που έδωσε για την Ελλάδα μας

Αιώνια Πατρίς

Όταν ο πρωθυπουργός Κορυζής αυτοκτονεί για να μην παραδώσει την Ελλάδα στους Γερμανούς (Φώτο)

Αιώνια Πατρίς

Δίκη Κολοκοτρώνη στην Τρίπολη: Δύο γενναίοι δικαστές, δύο μεγάλοι άνδρες

Μεταξάς και Μπόρις Γ’ της Βουλγαρίας: Δύο μυστηριώδεις (;) θάνατοι στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου

Η μάχη στο θρυλικό Χάνι της Γραβιάς και ο Οδυσσέας Ανδρούτσος

Χρησιμοποιούμε cookies για να κάνουμε ακόμα καλύτερη την εμπειρία σου στο site μας. Αποδοχή Διαβάστε Περισσότερα